kepentingan ekosistem hutan
1 Sumber
kayu kayan-menghasilkan sumber kayu dalam pelbagai bentuk untuk
kegunaan tempatan dan eksport ini akan menghasilkan pendapatan negara.
Di Malaysia terdapat 677 spesies pokok balak yang mempunyai nilai
dagangan yang tinggi seperti cengal, meranti, seraya, keruing dan balau
2 Sumber makanan- kepelbagaian spesies tumbuhan hutan kaya dengan sumber makanan kepada hidupan
3 Ekonomi
tradisional- orang-orang asli yang masih menjalankan pertanian pindah,
mengutip dan berburu. Ekosistem hutan juga menjadi habitat atau tempat
tempat tinggal orang-orang asli di samping sumber hutan sebagai sumber
makanannya. Sumber hutan juga menjadi sumber ekonomi orang-orang asli
dengan menjual rotan, akar-akar kayu, damar dan lain-lain.
4. Sektor
pelancongan- Kepelbagaian spesies flora dan fauna mampu menarik
pelancongan dan seterusnya akan menambahkan pendapatan penduduk dan
Negara. Kawasan hutan seperti Taman Negara di Pahang. Hutan Endau
Rompin, Taman Negara Sepilok di Sabah dan lain-lain terkenal dengan
destinasi pelancongan utama kerana keindahan khazanah kepelbagaian
biologi hutannya.
5 Kawasan tadahan air- bagi membekalkan air kepada empangan untuk keperluan manusia dan hidupan.
6 Habitat
flora dan fauna- Contoh hutan Amazon bagi satu hektar hutan terdapat
750 spesies haiwan dan 1500 jenis spesies tumbuhan. Haiwan ini hidup,
membesar dan membiak dengan sempurna di dalam hutan.
7 Elak
hakisan tanah-litupan tumbuhan melindungi tanah daripada hakisan
percikan atau hempasan air hujan dan mengurangkan hakisan larian air
permukaan melalui cengkaman akar.
8 Menyederhanakan
suhu sekitar- berkaitan dengan kelembapan udara yang tinggi di kawasan
hutan tebal maka suhu persekitaran juga adalah sederhana. Udara yang
nyaman ini menjamin habitat yang sesuai untuk kepelbagaian spesies fauna
dan flora hidup, membesar dan membiak.
9. Mengurangkan
kelajuan angin- Di kawasan hutan hujan tropika tiupan angin sentiasa
tenang dan nyaman. Dirian pokok dan kanopinya mampu mengurangkan halaju
angin dengan berkesan.
10. Membekalkan
oksigen- tumbuhan melakukan proses fotosintesis dengan adanya cahaya
matahari, air dan bahan-bahan mineral dalam tanah. Melalui proses
tersebut oksigen dapat dibebaskan.
Kepentingan Hutan Paya Bakau
(kepada manusia)
1. Sumber kayu arang,kayu api dan lain-lain. Kepada manusia
2 Untuk bahan binaan- cerucuk dan pancang kayu dalam pembinaan benteng dan jambatan dan tiang rumah.
3. Sumber perubatan – ubat sakit kerongkong dari bakau minyak dan ubat tahan muntah dari bakau perepat.
4. Sumber
makanan yang menghasilkan pendapatan tambahan kepada nelayan pantai
dari tangkapan pelbagai jenis ikan, ketam nipah, lokan, kerang, Kepah
dan lain-lain.
5. Kawasan hutan bakau telah diubah menjadi kolam-kolam ternakan akuakultur seperti ternakan ikan kerapu dan udang harimau.
6. Sesetengah tempat- hutan dikekalkan dalam keadaan semula jadi sebagai
Satu tarikan pelancong- ia berfungsi sebagai eko pelancongan.
(kepada alam sekitar)
7. Membekalkan oksigen –tumbuhan bakau yang menghijau menyerap karbon dioksida dan membebaskan oksigen menerusi proses fotosintesis
8. Mengawal
hakisan/menstabilkan muara sungai/pesisir pantai- pokok-pokok bakau
yang berakar ceracak dan tumbuh dengan padat dapat mengurangkan
pengaliran sedimen dan mencengkam struktur tanah di kawasan pesisir
pantai tersebut.
9 Menghalang
angin kencang- hutan bakau sebagai zon penampang yang boleh menghalang
tiupan angin kencang dari laut ke kawasan pedalaman.
10 Penapis bahan pencemar- hutan paya bakau berupaya menyerap bahan pencemar seperti sebatian nitrogen dan fosforus.
11. Habitat
pelbagai jenis hidupan air. Berfungsi sebagai tempat pembiakan dan
perlindungan pelbagai jenis udang, ketam, kepah, kerang dan lain-lain.
Kawasan ini sesuai untuk pembiakan kerana air yang tenang dan banyak
plankton sebaqgai sumber makanan.
Keseimbangan ekosistem
Merupakan
usaha mengekalkan keseimbangan sesuatu ekosistem dengan melibatkan
pengekalan komponen biotik dan abiotik secara seimbang dari segi
interaksi di antara satu dengan yang lain. Perubahan yang berlaku pada
sesuatu komponen ekosistem boleh mencetuskan reaksi daripada komponen
lain bagi penyesuaian satu keseimbangan ekosistem baru. Faktor utama
yang menyebabkan sesebuah ekosistem terganggu ialah:
1. faktor fizikal/semulajdi – serangan penyakit
2 Faktor alam sekitar/bencana alam
- kemarau
- banjir
- hakisan
- tanah rutuh
- rebut taufan
3. Faktor aktiviti manusia
- Gangguan ekosistem hutan
Perubahan
cuaca dan iklim- kemarau- tumbuhan mati-berlaku kepupusan terhadap
pengeluar- pengguna menghadapi ketidakcukupan makanan dan Ini mengganggu
proses rantaian makanan dan pengaliran tenaga seterusnya menyebabkan
ekosistem tersebut terganggu.
Fenomena kebakaran hutan
akibat cuaca yang panas- tumbuhan semula jadi yang berfungsi sebagai
pengeluar dan pelindung/habitat akan musnah. Ini akan mengganggu bekalan
makanan kepada herbivor, karnivor dan omvivor seterusnya pereput
/pungurai.
Gempa bumi dan pergerakan jisim- kemusnahan kepada tumbuhan-
kepupusan
pengeluar merupakan gangguan kepada rantaian makanan dan tenaga
seterunya member kesan kepada pengguna herbivor dan pengguna-pengguna
lain.
Pembinaan empangan hidroelektrik
– melibatkan penebangan dan pembersihan untuk pembinaan empangan dan
juga penenggelaman kawasan hutan bagi tujuan menakung air. Rantaian
makanan hutan hujan tropika termusnah dengan cepat.
Pembalakan
tanpa kawalan- menyebabkan kemusnahan spesies fauna dan flora secara
besar-besaran. Kemusnahan rantaian makanan, kehilangan habitat
mejejaskan ciri ekologi dan mengganggu ekosistem tersebut.
Pemburuan
dan pemungut sumber hutan- kepupusan hidupan dan kepupusan kepelbagaian
biologi. Unsur-unsur biotik dalam hutan tersebut pupus dan ini
menjejaskan proses pengaliran makanan
Aktiviti
pertanian pindah- aktiviti penebangan/pemusnahan hutan semula jadi
dilakukan secara besar-besaran untuk dijadikan ladang-ladang pertanian.
Pembakaran hutan akibat pertanian pindah boleh memusnahkan ekosistem
hutan dan ini mengganggu pengaliran makanan dan tenaga.
Pembangunan
bandar di kawasan tanah tinggi-Pembinaan kawasan rumah-rumah mewah
bangunan-bangunan, infrastruktur dan lain-lain melibatkan penebangan
hutan secara besar-besaran yang menyebabkan pengeluar mati dan musnah,
yang secara tidak langsung membawa kemusnahan rantaian makanan.
2. Gangguan ekosistem pertanian
1. Serangan penyakit- penyakit terhadap pokok-pokok padi dan populasi dalam sawah padi-kepupusan spesies
2. Kemarau- kekeringan kawasan pertanian-tanaman mati dan pupus
3 Banjir-air menenggelami kawasan pertanian- tanaman mati dan kepupusan hidupan
4. ribut- memusnahkan tanaman di kawasan pertanian
5 Penambakan-pembinaan kawasan perumahan, infrasruktur, industri, pembandaran dan lain-lain-kemusnahan kawasan pertanian
6 penggunaan baja kimia dan racun serangga secara berlebihan yang
membawa kepada kepupusan spesies.
7 Menjerat haiwan- yang membawa kepada kepupusan haiwan dalam kawasan tersebut.
8 Industri-pengaliran sisa toksid ke kawasan pertanian-bertambah keasidan tanah-membawa kepada tanaman mati
3. Gangguan ekosistem tasik/kolam
1. Aktiviti penebusgunaan tasik
Tasik
yang ada mungkin ditimbus untuk dijadikan pelbagai tapak bina seperti
kawasan perumahan, industri dan lain-lain. Ini memusnahkan semua
ekosistem di dalamnya. Habitat tasik berkenaan akan hilang dan semua
jenis hidupan air akan mati.
2. Pembangunan pertanian
Penggunaan racun seperti DDT dan penggunaan baja kimia menyebabkan
Sumber-sumber
air tasik tercemar apabila bahan kimia tersebut dilarut resapkan oleh
air dan menuju ke sungai/tasik. Kemerosotan kualiti sumber air tasik ini
menyebabkan hidupan air tersebut mati seperti zooplankton dan tumbuhan
hijau yang lain dan ini juga menyebabkan
Rantaian makanan dalam tasik akan musnah.
3. Aktiviti perindustrian
Berlakunya
penyaluran dan pembuangan sisa toksik oleh sesetengah kilang memproses
seperti kilang getah, kelapa sawit, kilang membuat cat dan lain-lain.
Ini menyebabkan air tasik tercemar dan memusnahkan segala hidupan di
dalam tasik tersebut sekaligus keseluruhan ekosistem tasik akan musnah
4. Aktiviti penternakan
Pembuangan
najis binatang ternakan ke dalam tasik juga merosakkan kitaran
ekosistem tasik. Contoh najis khinzir ke dalam tasik akan menjejaskan
ekosistem tasik berkenaan. Air tasik akan berbau busuk dan berasid ini
mematikan hidupan dalam tasik berkenaan.
5. Aktiviti pelancongan
Melibatkan penyaluran dan pembuangan sisa kumbahan dari hotel, resort,
chalet
ke kawasan tasik yang berdekatan. Ini menambahkan kandungan bakteria
ini menyebabkan kualiti air tasik kian merosot dan seterusnya mematikan
pelbagai sumber seluruh hidupan akuatik dalam tasik termasuklah
zooplankton yang menjadi sumber makanan utama kepada hidupan dalam
tasik.
6 Pembangunan sektor pembandaran
Pertambahan
penduduk bandar, kewujudan kawasan setinggan yang membuang sisa domesik
seperti sampah sarap dan air kumbahan ke tasik atau takungan air yang
berhampiran termasuk juga pembuangan sisa makanan oleh peniaga kecil.
Ini menyebabkan air tasik menjadi busuk dan seterusnya mengganggu
keseimbangan ekosistem tasik berkenaan.
7. Aktiviti perlombongan
Sisa
perlombongan bijih timah, emas dan tembaga mencemarkan tasik apabila ia
dialirkan/dibuang ke dalam tasik. Contoh, perlombongan tembaga di Mamut
Sabah. Air tasik berkelodak dan tercemar dan ini menyebabkan
terganggunya hidupan dalam tasik berkenaan.
Kesan kemusnahan ekosistem hutan hujan tropika
1 Kesan terhadap alam sekitar fizikal
Gangguan
terhadap kepelbagaian biologi- spesies flora dan fauna diancam
kepupusan sehingga ada antaranya tidak sempat dijalankan pemuliharaan.
Contoh: hutan hujan amazon seluas 0.5 bilion hektar mempunyai berjuta
spesies haiwan dan tumbuhan yang sekarang sudah terancam.
Habitat
semula jadi musnah- apabila habitat musnah haiwan juga turut musnah
atau berlakunya penghijrahan spesies untuk mencari habitat baru
Kerosakan
ekosistem – kemusnahan rantaian makanan, kitar tenaga dan lain-lain.
komponen biotik dan abiotik musnah menyebabkan gangguan ekologi secara
menyeluruh akan berlaku.
Kesan terhadap cuaca- kemusnahan hutan boleh mengubah cuaca dunia. hutan
berfungsi menyerap karbon dioksida dan membebaskan oksigen dan ini juga
boleh mengurangkan kesan rumah hijau. Kemusnahan hutan menyebabkan pelepasan karbon dioksida akan terus berlaku sehingga menyumbang kepada pemanasan global. Ini menyebabkan berlakunya peningkatan suhu.
Pengurangan
kelembapan udara- ini terjadi kerana fungsi tumbuhan untuk membebaskan
wap-wap air telah hilang ini menyebabkan wap air dalam udara
berkurangan. Dalam suasana udara kering memudahkan lagi
wujudnya partikel terampai dalam udara yang secara langsung memudah terjadinya fenomena jerebu.
Tiupan
angin yang lebih kencang- angin kering menyebabkan tekanan udara rendah
ini menambahkan halaju angin, dengan ketiadaan tumbuhan sebagai
penghalang menyebabkan tiupan angin lebih kencang.
Kesan
terhadap hidrologi- Ketiadaan tumbuhan menyebabkan kadar susupan air ke
dalam tanah berkurangan, menjejaskan kawasan tadahan air dan bekalan
air ke dalam sungai atau tasik. Di samping mengurangkan jumlah hujan
tempatan kerana kurangnya proses transpirasi. Juga meningkatkan kadar
larian air permukaan yang membawa banyak kelodak dan lumpur ke dalam
sungai
Kesan terhadap manusia
Kekurangan
sumber makanan- Banyak spesies tumbuhan hutan sebagai sumber makanan.
Kesan utama kepada masyarakat orang asli yang banyak bergantung sumber
makanan dari memungut hasil hutan dan memburu binatang.
Mengurangkan
sumber kayu balak- pokok-pokok balak yang berharga seperti cengal,
meranti, seraya, keruing dan lain-lain akan musnah. Ini akan mengganggu
aktiviti ekonomi berasaskan sumber pembalakan industri perabot, industri
kayu dan lain-lain, ini menjejaskan pendapatan penduduk dan negara.
Mengurangkan bekalan oksigen- untuk keperluan pernafasan kepada benda hidup.
Menjejaskan
sumber air- simpanan air dalam tanah akan berkurangan yang akan
mengurangkan bekalan air kepada sungai dan empangan. Kesannya manusia
juga akan mengalami krisis bekalan air.
Langkah mengawal kemusnahan ekosistem hutan hujan
Langkah pemeliharaan
1. Mewarta kawasan hutan simpan. Kawasan hutan seperti ini dinamakan
sebagai hutan perlindungan, hutan berhasil dan hutan lipur.
2. Penguatkuasaan undang-undang- kerajaan telah meluluskan akta per hutanan
Negara dan akta industri berasaskan kayu pada tahun 1984. Di bawah akta
ini telah menggariskan beberapa larangan seperti, memasuki kawasan
hutan kekal, menebang, memotong dan lain-lain. Mereka yang melakukan
kesalahan akan dibawa ke mahkamah dan didenda sehingga RM 50 000 atau 2
tahun penjara.
3. Pendidikan – pendidikan tentang alam sekitar boleh dilaksanakan pada dua
peringkat iaitu peringkat sekolah sebagai kurikulum formal yang diajar
dalam mata pelajaran geografi. Secara tidak formal melalui pembacaan dan
kempen kesedaran.
4. Kempen kesedaran- biasanya dilaksanakan oleh badan bukan kerajaan (NGO) seperti Pencinta Alam Sekitar Malaysia dan juga Sahabat Alam Sekitar (SAM)
Langkah pemuliharaan
1. Penanaman semula – menanam semula hutan di kawasan yang telah mengalami kepupusan. Dengan kaedah satu spesies atau pelbagai spesies
2. Silvikultur- iaitu cara pemulihan hutan yang melibatkan penubuhan ladang hutan
Langkah /usaha untuk mengekalkan ekosistem hutan paya
1. Langkah perundangan- menghadkan lesen penebangan hutan dan mengenakan tindakan undang-undang kepada pesalah.
2. Bukan perundangan- mengadakan projek tanam semula hutan (pemuliharaan)
3. Mewartakan hutan simpan
4 Kependidikan- tentang pentingnya hutan pada masa depan.
