TNTI:MEMAHAMI BAHANGAN MATAHARI

Bahangan matahari oleh mohd salleh from SMK Methodist Sibu

TNTI:MEMAHAMI ALBEDO

Albedo ialah proses PEMBALIKAN @ PANTULAN sebahagian daripada bahangan yang dipancarkan oleh matahari pada sebarang permukaan di bumi ke lapisan atmosfera ( ada dinyatakan dalam bentuk peratus ). Kadar Albedo juga dipengaruhi oleh perbezaan pada ciri2 permukaan sebagai contoh permukaan gelap @ cerah, kedudukan pancaran matahari samada tegak mahupun condong, tumbuh-tumbuhan juga mempengaruhi faktor kadar Albedo.

Contoh gambar kejadian Albedo

Faktor mempengaruhi proses Albedo.

1.       Faktor PERMUKAAN BUMI YANG BERBEZA.

2.      Faktor WARNA PERMUKAAN. Permukaan GELAP serap LEBIH banyak haba berbanding  CERAH ( lebih kepada pembalikan haba )

3.      FAKTOR KANDUNGAN MINERAL. Jenis mineral yang menyerap & membalikkan haba.

4.      FAKTOR STRUKTUR. Sangat mempengaruhi samada mempunyai litupan awan di ATMOSFERA, litupan TUMBUHAN, litupan BERSIMEN @ BERTAR.

5.      FAKTOR CERUN. Bergantung pada kedudukan permukaan CERUN tersebut samada menghadap ke matahari @ membelakangi matahari.

TNTI:MEMAHAMI Tanah Runtuh: Jenis, Faktor Penentu, Kawalan, Kesan Terhadap Sosial Dan Alam Sekitar

Tanah Runtuh: Jenis, Faktor Penentu, Kawalan, Kesan Terhadap Sosial Dan Alam Sekitar

 

PENGENALAN

Secara amnya, kejadian runtuhan cerun sering dikaitkan dengan kesan negatif yang bukan sahaja membawa kerugian tetapi juga membawa kematian. Oleh yang demikian, kajian tentang kejadian fenomena ini adalah sangat perlu bagi menangani dan juga mengurangkan kesan negatif terhadap manusia khususnya. Sebagai contoh dalam laporan   Federal Emergency   Management Agency (2003) di  Amerika Syarikat sahaja kerugian akibat kerosakan kejadian tanah runtuh dianggarkan US$2 bilion dengan kematian di antara 25 hingga 50 orang setahun. Ini menunjukkan kajian tentang kejadian tanah runtuh perlu dibuat untuk menangani masalah yang timbul.

Walau bagaimanapun, sebelum pengkaji meneruskan perbincangan ini adalah baik sekiranya definisi runtuhan cerun diperjelaskan untuk memudahkan lagi perbincangan ini.

1. Definisi Runtuhan Cerun

‘Cerun’ bermaksud curam, terjal, lereng bukit yang curam (Norisah Baharom, 2000, p. 237). Ini bermakna cerun dikaitkan dengan ketinggian sesuatu kawasan. Oleh yang demikian, pengkaji berpendapat semakin tinggi sesuatu kawasan maka kecerunan juga akan semakin curam. Manakala, ‘Runtuhan’ bermakna benda yang telah jatuh, bekas bangunan dan lain – lain yang rosak, puing.

Walau bagaimanapun, berdasarkan pada konteks perbincangan ini pengkaji lebih tertarik pada makna benda yang telah jatuh atau puing kerana ia menepati konteks sebenar tajuk perbincangan dalam artikel ini.  Manakala (Rundell, 2002, p. 798), menyatakan runtuhan cerun atau Landslide sebagai: ( Runtuhan tanah dan batuan yang besar ke bawah kaki gunung atau cerun yang curam.)

Jadi, jika berdasarkan definisi di atas menunjukkan kejadian tanah runtuh hanya berlaku di kawasan cerun yang curam. Tetapi dalam kes–kes tertentu kawasan yang bercerun landai juga boleh berlaku pergerakan cerun yang disebabkan  oleh pelbagai faktor yang akan dijelaskan dengan lebih terperinci di dalam perbincangan seterusnya.

Manakala, (The American Heritage, 2000, p. 1102) pula menyebut tanah runtuh atau Landslide sebagai The downward sliding of a relatively dry mass of earth and rock. (Gelongsoran  ke bawah jisim separuh kering tanah atau batuan.)

Oleh yang demikian, berdasarkan ketiga–tiga definisi yang dinyatakan di atas jelas menunjukkan kejadian tanah runtuh dikaitkan dengan kawasan tanah tinggi dan melibatkan pergerakan serta pemindahan sejumlah besar bahan muatan seperti tanah dan juga batu–batan.

Sebagai kesimpulan, tanah runtuh merupakan kejadian yang berlaku di kawasan tanah tinggi khususnya kawasan yang mempunyai cerun curam. Walau bagaimanapun, kejadian tanah runtuh berkenaan terjadi akibat daripada pelbagai faktor yang kadangkala juga berlaku di kawasan yang mempunyai sudut kecerunan yang rendah khususnya akibat faktor kegiatan manusia.

2. Jenis-jenis Runtuhan Cerun Dan Cara Runtuhan

Menuruth Batterson M., Liverman D.G.E., Ryan J.dan Taylor D. (1999, pp. 3-4) dalam laporan tinjauan mereka The Assessment of Geological Hazards and Disasters in New Foundland menyebut pergerakan tanah runtuh sering berlaku apabila perlapisan batuan, tanah atau salji bergerak ke bawah akibat daripada tarikan graviti dan potensi ketidakstabilan cerun pula sering dikaitkan dengan tindakan manusia yang membangunkan sesuatu kawasan khususnya di kawasan kaki cerun. Menurut mereka lagi, pergerakan tanah cerun merupakan proses yang normal tetapi boleh juga berlaku gangguan proses. Pengkaji berpendapat bahawa yang dimasukkan ‘gangguan’ di sini ialah tindakan manusia di kawasan sensitif melalui pembangunan. Selain daripada itu, mereka menyebut tanah runtuh, runtuhan bongkah dan jatuhan batuan merupakan jenis runtuhan yang melibatkan pergerakan yang cepat dan sangat berbahaya kepada hidupan serta harta benda.

Sehubungan dengan itu, jenis tanah runtuh ini pula dapat dibahagikan 2 jenis pergerakan iaitu pergerakan cepat dan pergerakan lambat. Pergerakan lambat merupakan jenis yang paling biasa dikenalik dengan nama ‘rayapan’ yang hampir–hampir tidak kelihatan terutama apabila ia bergerak di bawah rumput. Manakala pergerakan pantas pula merupakan jenis pergerakan jisim yang berlaku secara tiba–tiba yang umumnya termasuklah aliran lumpur, tanah–tanih serta batuan (Khairuddin  Abd. Karim,1989, pp.118 – 119).

Oleh yang demikian, berdasarkan pada pembahagian pergerakan jisim seperti yang dinyatakan oleh Jamaluddin Md. Jahi maka bolehlah dibuat penjenisan jenis–jenis tanah runtuh. Sehubungan dengan itu, Province Of British Colombia (1997) pula menyatakan sekurang–kurangnya terdapat 7 jenis runtuhan cerun yang dikelaskan dalam banyak kaedah. Terdapat banyak ciri–ciri yang boleh digunakan sebagai identifikasi dan pengelasan termasuklah kelajuan pergerakan yang mungkin hanya beberapa milimeter setahun kepada beberapa meter sesaat, jenis bahan iaitu komponen yang terdapat dalam runtuhan seperti batuan, bahan organik dan juga  jenis sedimen. Selain daripada itu, cara atau bentuk pergerakan seperti kebolehan sama ada runtuh, gelongsoran, pengaliran atau jatuh.

Perbezaan jenis–jenis tanah runtuh boleh dikategorikan mengikut pertimbangan spatial seperti saiz partikel dan juga kelajuan pergerakan. Klasifikasi yang paling mudah ialah melalui cara runtuhan iaitu runtuhan, robohan, gelongsoran, penyebaran meluas, aliran dan juga kompleks (Varnes, 1978, pp.11-33).

Manakala  California Department of Conservation, Division of Mines and Geology (1997) menyenaraikan terdapat 12 jenis runtuhan tanah yang berlaku pada sudut kecerunan tertentu yang bermula pada sudut kecerunan 0.5º- 40º. Sudut kecerunan ini pula mempengaruhi jenis tanah runtuh yang berlaku di sesuatu kawasan. Ini bermakna daya graviti di kawasan cerun memainkan peranan penting tentang jenis tanah runtuh di sesuatu kawasan.

Jadual 1 : Jadual yang ditunjukkan di bawah merupakan jenis – jenis tanah runtuh  mengikut California Department of Conservation, Division of Mines and Geology, 1997. 

Jenis Runtuhan	Jenis Bahan	Sudut Kecerunan	Catatan
Sumber: California Department of Conservation, Division of Mines and Geology, 1997.
Batu Runtuh	Batuan disimen lemah, rekahan yang sangat ketara atau terluluhawa. Mengandungi permukaan rata yang lemah yang menghala keluar atau mempunyai batu besar yang mempunyai kedudukan yang lemah.	40º 1.7:1	Kebiasaannya berlaku di kawasan puncak yang sempit, kawasan sempit di kawasan tebing tinggi , cerun buatan serta cerun yang terhakis dengan hebat.
Batu Gelongsor	Batuan disimen lemah, rekahan yang sangat ketara atau terluluhawa. Mengandungi permukaan rata yang lemah yang menghala keluar atau mempunyai batu besar yang mempunyai kedudukan yang lemah.	35º 1.4:1	Biasa berlaku di kawasan kaki bukit yang sempit, cerun buatan serta cerun yang terhakis dengan hebat. Kadang kala dimulakan semula oleh kehadiran batu runtuh asal.
Batu Puing atau geluncuran.	Rekahan batuan yang tersangat ketara memiliki ciri seperti terhakis, permukaan rata yang terkeluar ke arah cerun atau sementasi yang lemah atau baki tanah geluncuran sebelum.	25º 2.1:1	Biasanya lebih kepada cerun yang mempunyai ketinggian 150m yang telah terhakis oleh hakisan yang mungkin diikuti tiupan angin kencang yang boleh menumbangkan pokok serta bongkah daripada bongkah asal.
Runtuhan Bongkah	Rekahan batuan yang tersangat ketara pada batuan bongkah asal yang mengandungi perlapisan lemah atau bahan yang terhakis.	15º 3.7:1	-
Batu Bongkah geluncuran	Batuan yang mempunyai permukaan rata atau seakan –akan rata yang mempunyai garis lemah terkeluar daripada cerun yang ketara.	15º 3.7:1	-
Tanah runtuh	Tanah yang agak keras atau mengandungi tanah liat yang lebih keras atau teguh.	40º 1.7:1	Biasa berlaku di tebing sungai, permukaan teres, tebing tinggi dan cerun buatan.
Tanah runtuh terganggu	Pasir longgar dan kering.	15º 3.7:1	-
Runtuhan geluncuran.	Pasir longgar dan kering.	25º 2.1:1	Biasanya terjadi dengan adanya tanah geluncuran yang terbentuk.
Susutan daratan	Kukuh, terdiri dari tanah liat yang sebahagian sangat basah sebagai permulaan pergerakan permukaan tanah.	10º 5.7:1	-
Tanah sebaran meluas	Batuan halus atau pasir yang longgar, sebahagian atau kesemuanya basah, tidak atau sedikit termampat yang terdiri daripada pasir.	0.3º 190:1	Biasanya berlaku kawasan sungai dan juga kawasan banjir di mana tebingnya terdiri bahan yang lembut, dasar bahan yang basah seperti delta, bukit pasir, delta kipas dan tebing pantai dan tasik.
Aliran tanah lumpur	Sangat basah, tidak mampat atau separuh mampat seperti kompos pasir, tanah serta air yang terhalang.	2.3º 25:1	Termasuk aliran bahan yang terdapat di kawasan lembah kecil di bahagian hulu anak sungai berdekatan dengan kaki bukit. Biasanya bergerak pada kelajuan 25Km/jam atau lebih yang boleh menyebabkan kerosakan di kawasan yang lebih jauh dari kawasan asal.
Aliran tanah lumpur	Sangat basah, tidak mampat atau separuh mampat seperti kompos pasir, tanah serta air yang terhalang.	2.3º 25:1	Termasuk aliran bahan yang terdapat di kawasan lembah kecil di bahagian hulu anak sungai berdekatan dengan kaki bukit. Biasanya bergerak pada kelajuan 25Km/jam atau lebih yang boleh menyebabkan kerosakan di kawasan yang lebih jauh dari kawasan asal.
Runtuhan berair	Tanah longgar dan tersangat basah.	0.5º 110:1	Kebiasaannya boleh didapati di kawasan pinggir delta.

Manakala (Richie, 2000) menyebut bahawa terdapat 5 jenis tanah runtuh termasuklah tanah runtuh, geluncuran, jatuh, rayapan dan batu runtuh. Walau bagaimanapun, (Tjia, 1987, p. 27) menyebut para pakar mengenal pasti 5 jenis tanah runtuh: nendatan, gelongsor puing, gelongsor batuan, terbisan puing dan jatuhan batuan.

Save

Oleh yang demikian, berdasarkan penjenisan tanah runtuh yang disebutkan di atas, maka pengkaji akan membincangkan 7 jenis tanah runtuh yang berlaku di kawasan yang mempunyai sudut kecerunan 10º dan  ke atas kerana pengkaji berpendapat sudut kecerunan ini berada pada altitud tinggi dan jenis tanah runtuh lain tidak akan dibincang dalam perbincangan ini sekadar disebut sahaja.

2.1 Runtuhan Bongkah Tanah atau ‘Jatuhan’

Save

Tanah runtuh ini dikenali sebagai jatuhan atau nendatan  kerana cara kejadian tanah runtuh ini adalah sangat kompleks. Tanah runtuh berlaku secara tiba–tiba dan bahan runtuhan terkumpul di bahagian kaki cerun dan kebiasaannya berlaku di kawasan cerun yang mempunyai    darjah kecerunan 10º California Department of Conservation, Division of Mines and Geology (1997) Berlaku runtuhan akibat daripada butiran tanih atau batuan kecil yang longgar secara menyeluruh. Selain daripada itu, tanah runtuh jenis ini juga disebabkan oleh ikatan tanih atau batuan yang longgar akibat daripada gangguan aktiviti manusia. Akibat daripada tindakan air menyebabkan tanih digerakkan ke kawasan kaki cerun. Kejadian tanah runtuh jenis ini biasa berlaku di kawasan yang mempunyai tanih yang lembut yang sering kedapatan di tebing jalan raya dan juga tebing bukit yang diubah suai.

Dalam kajian kes yang pengkaji lakukan di Kilometer 1 Jalan Gunung Jerai, Gurun, Kedah  pada 14 November 2003 pengkaji mendapati bahawa kenyataan  California Department of Conservation, Division of Mines and Geology (1997) adalah signifikan yang mana tanah runtuh jatuhan merupakan tanah runtuh yang terjadi di kawasan tanah lembut di tebing jalan raya

Save

Berdasarkan Gambar 1 di atas, berdasarkan kajian yang pengkaji lakukan pengkaji dapati bahawa jenis tanah di kawasan ini ialah jenis tanah laterit yang mempunyai ketebalan sekitar 10 meter dari permukaan jalan raya. Sudut kecerunan dianggarkan 30º dan kecerunan di sini mungkin berbeza dengan kenyataan penyelidik sebelum tetapi pengkaji berpendapat terdapat beberapa kesamaan tentang tanah runtuh berkenaan.

Pada bahagian atas runtuhan terdapat bukti penyusutan permukaan yang mempunyai satah permukaan cekung yang mana terdapat kesan lama kejadian tanah runtuh yang mempunyai ukuran 30 inci berdasarkan permukaan runtuhan lama yang telah ditumbuhi oleh lumut dan penurunan terbaru adalah 72 inci dengan kadar perbezaan sebanyak 42 inci yang menunjukkan kejadian hujan yang berpanjangan dalam bulan September, Oktober dan awal bulan November telah mempengaruhi proses kejadian tanah runtuh.

Dalam contoh tanah runtuh kes 1 yang pengkaji kaji ini, berdasarkan Gambar 1 kedapatan pada bahagian atas jenis tanah  runtuh adalah nendatan lambat manakala bahagian bawah adalah terdiri daripada aliran puing yang kelihatan bergelembung akibat daripada aliran likat tanah bercampur air dan ini berkaitan dengan apa yang dinyatakan oleh (Tjia, 1987, p.27) seperti yang ditunjukkan dalam Gambar 2 di bawah.

Save

 2.2 Tanah Runtuh Gelongsor Puing dan Gelongsor batuan (Slide)

Save

California Department of Conservation, Division of Mines and Geology (1997) menyebut bahawa tanah runtuh jenis ini bukan sahaja melibatkan tanah–tanih tetapi juga melibatkan batu–batan pada ketinggian yang berbeza dan sudut kecerunan yang berbeza. Tanah runtuh gelongsoran yang melibatkan tanah–tanih berlaku di kawasan yang mempunyai sudut kecerunan 15º manakala gelongsoran yang melibatkan batu–batan berlaku pada cerun yang mempunyai kecerunan 35º. Tanah–tanih atau batu–batan menggelongsor ke bawah cerun akibat daripada kejadian retakan pada batu–batan atau tanah tanih dan di bawah permukaan batu–batan yang retak akibat kewujudan lapisan air yang sedikit ditambah pula dengan adanya lapisan bawah permukaan yang keras menjadi alas yang menyebabkan batuan bergerak menggelongsor ke bawah cerun sama ada secara berasingan atau dalam blok yang besar.

Dalam kajian kes 2 yang pengkaji jalankan di Kilometer 2, Jalan Gunung Jerai, Gurun, Kedah pada hari yang sama dengan kajian kes 1 pada ketinggian 96 meter dari aras laut pengkaji dapati jenis tanah runtuh yang terdapat adalah agak berbeza dengan jenis tanah runtuh yang pengkaji kaji di Kilometer 1.

Pada ketinggian ini pengkaji mendapati tanah runtuh yang terjadi di kawasan ini adalah dari jenis tanah runtuh gelongsoran puing. Walau bagaimanapun, dalam kajian kes ini pengkaji dapati pada ketinggian 96 meter dari aras laut jenis runtuhan puing masih bercampur dengan batuan dan juga tanah dan ini agak berbeza dengan apa yang dinyatakan oleh California Department of Conservation, Division of Mines and Geology (1997). Pengkaji berpendapat bahawa perbezaan ini disebabkan oleh perbezaan lokasi serta iklim.

Untuk menerangkan lebih lanjut tentang kajian kes 2, perhatikan Gambar 3 yang dimasukkan di bawah. Ketinggian cerun yang runtuh adalah 8 meter dan luas tapak melibatkan 20 meter panjang yang merangkumi luas permukaan 40 meter persegi.

Save

Berdasarkan Gambar 3 di atas, sudut kecerunan bagi tanah runtuh ini ialah 35º seperti apa yang dinyatakan California Department of Conservation, Division of Mines and Geology (1997) bahawa jenis runtuhan ini berlaku pada sudut kecerunan seperti yang dinyatakan.  Hasil daripada kajian lapangan, pengkaji mendapati bahagian atas cerun mempunyai tanih yang mempunyai ketebalan satu meter dengan bahagian dasarnya mempunyai batuan jenis metamorfik yang mengalami proses lulu hawa kimia yang hebat sehingga terdapat rekahan. Walau bagaimanapun, sebahagian daripada cerun di kawasan ini masih kedapatan bongkah tanah berasingan yang mana lapisan bawah permukaan tidak didasari oleh batuan metamorfik yang menyebabkan kejadian runtuhan tanah jenis nendatan atau jatuhan.

Pada bahagian gelongsoran puing jelas dasar sub permukaan terdiri daripada batuan keras jenis metamorfik. Tanah yang mempunyai ketebalan 1 meter yang disebabkan berlaku ketidakstabilan akibat pelbagai faktor seperti faktor geologi dan juga larutan air menyebabkan kewujudan lapisan air sub permukaan yang mengalir di bawah tanah di antara batuan dasar menyebabkan wujud lapisan yang menjadi bahan pelincir yang menggalakkan kejadian gelongsoran tanah.

Save

Province of British Columbia (1997) menyatakan bahawa tanah runtuh jenis ini pada kebiasaannya berlaku di kawasan yang mana dasar batuan yang berlapis–lapis dan condong ke arah cerun. Pada kebiasaannya, tanah runtuh jenis ini terdapat di kawasan yang telah diganggu oleh aktiviti manusia khasnya kawasan cerun pinggir jalan raya atau cerun bukit yang digondolkan.

Tanah runtuh jenis rayapan berlaku sangat perlahan sehingga tidak dapat dikesan. Pergerakan tanah–tanih dan batuan berlaku secara perlahan–lahan di atas cerun. Kejadian rayapan hanya dapat dikesan dengan melihat pada struktur bahan binaan yang terdapat di kawasan sekitar di kawasan kejadian.

Manakala (Tjia , 1987, p. 23) menyebut tanah runtuh jenis ini menyebabkan pemindahan tanih telus, batuan bercampur ais menuruni cerun. Pergerakannya hanya dapat dikesan dengan melihat keadaan tumbuhan yang condong, tiang elektrik yang condong, dinding batuan mengembang sekata dengan cerun serta jalan dipesongkan.

Sebagai kesimpulan, kenyataan beliau tadi jelas boleh dilihat dalam Rajah 4 di atas yang mana struktur bahan binaan kelihatan condong. Keadaan ini berlaku dikaitkan dengan tindak balas struktur binaan tadi menyesuaikan kedudukan dengan graviti. Lokasi kejadian bagi jenis runtuhan ini biasanya terletak di kawasan cerun yang mempunyai kecerunan 25º hingga 35º.

2.3 Batu runtuh jenis robohan atau ‘Topple’

Save

Kejadian batu runtuh jenis ini dikenali sebagai ‘topple’ atau boleh juga disebut sebagai jatuhan bertimpa (‘end – over – end’) kerana objek yang jatuh dari atas apabila menimpa  batuan yang berada di bahagian bawah akan runtuh (California Department of Conservation, Division of Mines and Geology, 1997).

Walau bagaimanapun, kejadian tanah runtuh jenis ini hanya boleh berlaku pada altitud tinggi dengan batuan di kawasan tebing cerun mempunyai retakan dengan kedudukan retakan berbentuk blok seperti Rajah 5 di atas. Runtuhan berterusan (‘end – over – end’) ini terjadi apabila terdapat batuan yang longgar runtuh di bahagian yang lebih tinggi menimpa batuan yang mempunyai retakan di bahagian cerun sebelah bawah, runtuh apabila ditimpa oleh batuan yang terletak di sebelah atas. Proses runtuhan akan berlaku dan terhenti dengan sendirinya apabila batuan yang runtuh sampai di bahagian kaki cerun.

Manakala (Tony, 2001)  pula menyebut robohan berlaku sebagai pergerakan akibat daripada paksaan yang menyebabkan robohan pada titik tertentu  di bawah unit pusat graviti yang mungkin membawa pada kejadian jatuhan atau runtuhan.

2.4 Jatuhan Batuan

Save

Berdasarkan kajian dan keterangan pengkaji–pengkaji terdahulu dalam kajian tanah runtuh jenis ini, pengkaji dapati agak sukar untuk membezakan tetapi jika dilihat berdasarkan

pada     ciri       seperti yang    dinyatakan       oleh     (California Department of Conservation, Division of Mines and Geology, 1997) yang menyebut ‘material free falls’ atau jatuh secara bebas maka dinyatakan bahawa kejadian tanah runtuh ini biasanya berlaku di kawasan cerun di kawasan tebing tinggi yang menghadap laut. Dalam Rajah 6 di atas menunjukkan proses kejadian tanah runtuh jenis jatuhan batuan berlaku yang mana faktor utama yang dominan mempengaruhi runtuhan ialah aktiviti ombak yang menghakis di kaki cerun sehingga membentuk gua menyebabkan tebing yang menjadi bumbung gua terjatuh ke bawah secara bebas tanpa menimpa tebing cerun.

Manakala (Richie, 2000) menyebut jatuhan batuan merupakan sejumlah besar batuan yang terdiri daripada batuan yang terasing jatuh secara bebas melalui udara dan menghempap permukaan batuan yang lain.

Walau bagaimanapun, pengkaji juga berpendapat kejadian tanah runtuh seumpama ini boleh juga berlaku di kawasan cerun di kawasan daratan khususnya tebing tinggi seperti dalam kajian kes 3 yang pengkaji lakukan.

Dalam kajian kes 3 mengenai tanah runtuh jenis jatuhan menunjukkan dalam kes tertentu runtuhan ini agak berbeza dengan kawasan tropika khasnya yang mempunyai tumbuhan yang banyak. Walaupun wujud ciri–ciri persamaan yang sama tetapi bagi cerun yang bahagian atasnya ditumbuhi oleh pokok mempunyai kestabilan yang tinggi.

Kajian 3 pengkaji jalankan di Kilometer 1 kira–kira 50 meter dari kajian kes 1 di Jalan Gunung Jerai, Gurun pada hari yang sama dengan kajian 1 dan 2. Dalam kajian ini pengkaji membuat pemerhatian cerun yang mempunyai ketinggian 2 meter dari paras jalan raya seperti Gambar 4.

Save

Hasil pemerhatian, pengkaji dapati sudut kecerunan cerun ini lebih kurang 85º. Tanah–tanih yang terdapat di bahagian ini adalah terdiri daripada tanah laterit yang mempunyai ikatan partikel yang sangat kukuh. Permukaan cerun telah terhakis sehingga kelihatan teduhan yang terkeluar daripada cerun sehingga 2 kaki tetapi kelihatan stabil akibat daripada sokongan akar pokok yang rapat memegang kuat bahagian atas cerun.

Walau bagaimanapun, pengkaji berpendapat mengikut peredaran masa cerun ini akan mencapai kestabilan semula dan bahagian yang membentuk seperti payung di bahagian bawah akan runtuh seperti jatuhan batuan tetapi dalam konteks kajian kes ini akan berlaku runtuhan jatuhan tanah bersama pokok dan konsep runtuhan adalah sama dengan kenyataan (Richie, 2000). Maka dapat simpulkan bahawa jenis runtuhan jatuhan batuan ini agak berbeza di kawasan tropika lembap yang dipengaruhi oleh keunikan iklim dan juga faktor lain.

2.5 Tanah Runtuh Jenis Aliran

Save

Berdasarkan pada rajah di atas, tanah runtuh jenis ini dikaitkan dengan larutan air permukaan ke dalam tanah yang mana air memainkan peranan penting terhadap fungsi melonggarkan ikatan partikel. Keadaan ini disokong dengan kenyataan (Province of British Columbia, 1997) yang menyebut runtuhan jenis aliran ini adalah likat yang bergerak perlahan. Pergerakan perlahan menuruni cerun ini disebabkan oleh kelikatan bahan terhakis bersama campuran air.

Walau bagaimanapun, (Price, 2001) menyatakan aliran jenis ini terbahagi kepada 2 iaitu berlaku di kawasan yang mempunyai permukaan batuan sebagai landasan yang mana aliran secara spatial tidak seimbang yang menyebabkan berlaku susutan khususnya apabila pengaliran berlaku terlalu perlahan. Walau bagaimanapun, aliran ini jika berlaku di atas partikel seperti tanah maka aliran dari kawasan aliran adalah mudah kelihatan berbanding dengan aliran yang likat yang pada kebiasaannya sukar kelihatan malahan sempadan aliran kawasan yang mempunyai permukaan yang berbeza boleh mempengaruhi pergerakan daripada lambat kepada sangat cepat. Sebagai kesimpulan, berdasarkan kepada kenyataan beliau menunjukkan bahawa pergerakan aliran adalah sangat bergantung pada graviti dan juga permukaan kawasan.

2.6 Aliran Lumpur

Jenis runtuhan ini dikaitkan dengan kehadiran larian air permukaan dan dalam kes ini pengkaji berpendapat bahawa partikel atau bahan yang longgar di kawasan cerun juga merupakan antara penyebab berlakunya aliran lumpur. Dalam hal ini,  (Richie, 2000) menyebut apabila bahan bercampur sedikit air mengalir dalam  bahan cecair yang bergerak dalam kelajuan yang tinggi maka ia diistilahkan sebagai aliran lumpur.

Save

Sebagai kesimpulan, jelas bahawa kejadian tanah runtuh berlaku di kawasan tanah tinggi yang mempunyai kecerunan tertentu. Walau bagaimanapun, pada masa kini pengkaji berpendapat bahawa kejadian tanah runtuh disebabkan atau sekurang–kurangnya  dipercepatkan proses kejadian akibat daripada aktiviti pembangunan yang dilaksanakan khasnya di kawasan tanah tinggi yang sensitif termasuk kawasan cerun buatan.

FAKTOR – FAKTOR YANG MENYEBABKAN RUNTUHAN BERLAKU

Sebelum pengkaji meneruskan perbincangan tentang faktor yang menyebabkan runtuhan berlaku, terlebih dahulu pengkaji ingin membahagikan faktor penyebab runtuhan kepada 3 faktor penyebab yang utama iaitu:

1. Faktor Semula jadi
2. Faktor gangguan manusia.
3. Faktor masa.

3.1  Faktor Semula Jadi

Apa yang pengkaji maksudkan sebagai faktor semula jadi di sini ialah faktor–faktor yang bukan disebabkan oleh gangguan aktiviti manusia. Sebaliknya, faktor ini adalah akibat daripada proses semula jadi cerun ke arah stabiliti cerun seperti berikut:  

3.1.1 Faktor Graviti

(Batterson M., et al., 1999, pp. 3 – 4) dalam laporan tinjauan mereka The Assessment of Geological Hazards and Disasters in Newfoundland menyatakan pergerakan tanah runtuh sering berlaku apabila perlapisan batuan, tanah atau salji bergerak ke bawah akibat daripada tarikan graviti dan potensi ketidakstabilan cerun pula sering dikaitkan dengan tindakan manusia yang membangunkan sesuatu kawasan khususnya di kawasan kaki cerun. Menurut mereka lagi, pergerakan tanah cerun merupakan proses yang normal tetapi boleh juga berlaku gangguan proses.

Dalam kenyataan di atas, aktiviti pergerakan cerun adalah disebabkan oleh daya tarikan graviti yang berdasarkan pada premis bahawa semua objek jatuh ke bawah akibat daripada tarikan daya graviti. Kenyataan ini disokong oleh Aristotle (dalam Gerhenson D.E. dan Greenberg D. A, 1963, pp. 5 – 55) yang menyatakan terdapat pengaruh graviti terhadap objek berat. Jadi, berdasarkan pada kenyataan ini maka pergerakan batuan dan tanah–tanih di kawasan cerun adalah berdasarkan hukum graviti dan tidak hairanlah berlaku runtuhan cerun yang mana proses ini adalah merupakan proses semula jadi (Batterson M., et al., 1999,  pp. 3 – 4).

3.1.2 Luluhawa Dan Hakisan

Proses luluhawa ke atas tanih atau batuan pada cerun menyebabkan ia menjadi lebih lemah yang mana proses luluhawa tertumpu di bahagian sepanjang satah batuan  (Khairuddin  Abd. Karim, 1998, p. 301).

Manakala pendapat (Ismail Ahmad, 1987, p.110) boleh digunakan untuk menyokong pendapat (Khairuddin  Abd. Karim, 1998, p.301)  yang menambah bahawa pergerakan jisim khususnya di kawasan tropika lembap tertumpu pada proses peluluhhawaan dalam zon bahan tidak koheren yang tebal yang rendah kekuatan rincihannya dan tinggi pula nisbah liangnya dan kandungan lempungannya.

Dapat disimpulkan bahawa kesan luluhawa permukaan tanih dan batuan di kawasan cerun boleh melemahkan batuan khususnya pada bahagian garisan lemah. Sebagai akibat, maka runtuhan cerun akan berlaku.

Proses hakisan yang berlaku akibat daripada titisan air hujan dan larian air permukaan juga boleh menyebabkan kejadian tanah runtuh. (Jamaluddin Md. Jahi, 1989, p.144) menegaskan bahawa hakisan air di cerun melibatkan dua kejadian yang berturutan iaitu pemisahan partikel dan pengangkutan ke tempat lain. Jadi apa yang jelas di sini, proses ini akan membawa pada kejadian runtuhan cerun terutama sekali cerun yang terletak di kawasan tanah tinggi yang ‘sensitif’.

3.1.3 Kejadian Hujan Lebat

Kejadian hujan lebat dan berterusan juga boleh menyebabkan kejadian tanah runtuh khususnya kawasan tanah tinggi yang ‘sensitif’. Hal ini terjadi kerana berlaku proses hakisan yang pesat di samping proses pemisahan partikel yang tinggi seperti yang dinyatakan oleh Jamaluddin tadi.

Sebagai contoh, di Mexico seperti yang dilaporkan oleh (David, 2003) melaporkan bahawa kejadian hujan lebat dan banjir di Mexico telah menyebabkan runtuhan lumpur dan batuan yang telah membawa kesan buruk di Teluk Mexico.

Manakala (National Disaster Education Coalition, 1999) menambah bahawa runtuhan cerun juga dikaitkan dengan kejadian hujan lebat dan juga pencairan salji dalam jangka waktu yang lama. Sebagai kesimpulan, maka jelas bahawa kejadian hujan lebat dan juga pencairan salji juga boleh menyebabkan kejadian tanah runtuh.

3.1.4 Kejadian Gempa Bumi Dan Letupan Gunung Berapi

Dalam kes–kes tertentu terutama di negara–negara yang mempunyai kawasan aktif gunung berapi dan gempa bumi juga merupakan penyumbang pada kejadian tanah runtuh yang berkait rapat dengan akibat tindakan graviti mengatasi daya tahan batuan dan tanah–tanih pada pergerakan tanah runtuh termasuklah larutan, sudut kecerunan yang tinggi akibat daripada aktiviti hakisan atau pembinaan, proses pembekuan dan pencairan, gempa bumi dan kejadian letupan gunung berapi (Federal Emergency  Management Agency, 2003).

Sehubungan dengan itu, dalam kes tanah runtuh ini pengkaji berpendapat sebab terakhir yakni gegaran gempa bumi dan letupan gunung berapi boleh menyebabkan kejadian tanah runtuh. Apa yang dimaksudkan oleh Federal Emergency     Management Agency ialah kawasan tanah tinggi yang sememangnya ‘sensitif’ terhadap gangguan tetapi dalam kes di negara kita Malaysia kejadian gempa bumi dan letupan gunung berapi bukan faktor yang dominan walaupun pernah berlaku gegaran bumi khususnya kawasan yang bersempadan dengan rangkaian Lingkaran Api Pasifik di Selat Melaka tetapi faktor ini boleh diambil kira bagi negara–negara yang mempunyai rangkaian gunung berapi seperti Indonesia dan juga Filipina.

3.1.5  Faktor Bentuk Muka Bumi Dan Geologi

Faktor bentuk muka bumi dan geologi sangat signifikan dengan proses kejadian tanah runtuh. Ini terbukti dengan kenyataan (Lobeck, 1981, p.117) yang menyatakan dalam proses kejadian tanah runtuh yang berlaku dengan serta–merta dikaitkan dengan bentuk rupa bumi kawasan tersebut serta struktur geologi yang membentuk rupa bumi kawasan berkenaan.

Apa yang dimaksudkan oleh Lobeck tentang ‘bentuk rupa bumi’ pada pendapat pengkaji adalah merujuk pada cerun kerana pengkaji berpendapat tanah runtuh dikaitkan dengan ketinggian serta sudut kecerunan tertentu yang membolehkan terjadinya tanah runtuh dan memang tidak dapat dinafikan tentang struktur batu–batan di kawasan berkenaan yang sememangnya signifikan pada kestabilan cerun atau di sebaliknya. Sehubungan dengan pendapat Lobeck, pengkaji memang sependapat dan bersetuju bahawa struktur geologi di sesuatu kawasan memainkan peranan penting dalam kestabilan cerun.

Save

Berdasarkan Gambar 5 di atas yang pengkaji ambil di kilometer 2 Jalan Gunung Jerai, jelas bahawa batuan yang terdapat di kawasan kajian kes 1 pengkaji mendapati bahawa batuan yang terdapat di bahagian ini adalah jenis batuan metamorfik yang mengalami luluhawa dalaman yang hebat menyebabkan kewujudan rekahan yang bertindak balas terhadap faktor lain manakala bahagian permukaan pula ditutupi dengan lapisan tanah laterit setebal 1 meter yang mempunyai kadar penyerapan yang tinggi yang mempunyai kesan yang signifikan terhadap batuan bahagian bawah yang menjadi dasar kepada tanah permukaan.

3.1.6 Faktor Kewujudan Tumbuhan Di Atas Cerun

Hasil daripada kajian yang pengkaji dapat dalam kajian kes 1, 2 dan 3 pengkaji mendapati kewujudan tumbuhan di atas cerun khasnya pokok yang berakar dan tumbuh rapat sangat penting untuk kestabilan cerun. Salah satu contoh ialah dalam gambar  6 di bawah.                 

Save

Kehadiran pokok yang banyak di atas cerun sangat baik untuk kestabilan cerun yang dapat mengelakkan kejadian tanah runtuh. Oleh yang demikian aktiviti pembangunan yang melibatkan penebangan hutan mempercepatkan proses kejadian tanah runtuh mengikut faktor masa (Popescu, 1984, 1:83-106). Kewujudan pokok yang banyak di atas cerun dikaitkan dengan akar, yang mana akar dapat memegang tanah dan batuan daripada menjadi longgar.

Hasil daripada kajian yang pengkaji lakukan di atas cerun kajian runtuhan kes 2 pengkaji dapati kehadiran pokok di atas cerun yang mempunyai akar serabut berjaya menahan kejadian runtuhan gelongsoran walaupun wujud kejadian tanah runtuh nendatan lambat. Tetapi berdasarkan ukuran lama setinggi 30 inci dan dari segi masa berdasarkan pada tumbuhan lumut dan kehadiran tumbuhan anak pokok setinggi 1 sentimeter menunjukkan kejadian nendatan ke 2 hanya berlaku selepas beberapa bulan. Ini membuktikan bahawa akar mempunyai perkaitan rapat dengak kestabilan cerun. Kenyataan ini disokong dengan gambar di bawah.                  

Save

Ternyata bahawa kehadiran akar tumbuhan di atas cerun dapat menstabilkan cerun kerana rangkaian akar semua tumbuhan menambahkan kekuatan mekanikal tanih (Selby, 1988, p.125). Jadi, dapat disimpulkan hasil dapatan kajian kes 2 yang pengkaji buat mempunyai perkaitan dengan kenyataan beliau.

3.2 Faktor Manusia

3.2.1 Aktiviti Guna Tanah Permukaan Bumi

Faktor manusia merupakan faktor yang sangat signifikan dengan kejadian tanah runtuh. Boleh dikatakan semua pengkaji tentang kejadian tanah runtuh bersetuju bahawa faktor manusia yang dikaitkan dengan pembangunan mempunyai signifikan terhadap gangguan kestabilan cerun. Oleh yang demikian kesimpulan (Lowenthal, 1965) tentang tindakan manusia ke atas alam sekitar sangat jelas, beliau menyatakan bahawa cara manusia melihat dan menggunakan permukaan bumi mempunyai kesan hebat terhadap permukaan bumi. Jadi, pengkaji berpendapat bahawa ‘permukaan bumi’ yang dimaksudkan termasuklah kawasan cerun.

Manakala di kawasan padat penduduk, perkembangan penempatan di kawasan cerun–curam tidak dapat dielakkan (Selby, 1988, p.133). Dalam pada itu, proses pembangunan di kawasan ini membawa pada kegagalan cerun akibat daripada kerja–kerja pembinaan yang melibatkan pembuangan tanah di bahagian bawah cerun yang mengurangkan sokongan bagi tanih di bahagian atas cerun ditambah dengan kemasukan air tambahan yang boleh mencetuskan kejadian tanah runtuh.

Pendapat Selby nampaknya sangat jelas dalam kajian yang pengkaji lakukan khasnya kajian kes 1, yang mana di atas cerun pengkaji dapati faktor yang mempercepatkan kegagalan cerun ialah aktiviti guna tanah pertanian di samping pembinaan jalan raya dan jelas seperti yang dinyatakan oleh (Marsh, 1864) yang menyatakan walaupun ada yang beranggapan bumi membentuk manusia tetapi sebenarnya manusialah yang membentuk bumi.               

Save

Kesan guna tanah pertanian di atas cerun melibatkan penebangan pokok besar, walaupun di atas cerun kelihatan tumbuhan dan rumput tumbuh tetapi kadar serapan terhadap air adalah sangat lemah ditambah pula cerun diganggu dengan pembinaan jalan raya yang menyebabkan kestabilan cerun di kawasan ini terganggu mendedahkan lapisan regolit yang lemah terhadap hakisan larian air permukaan termasuk air bawah tanah.

Manakala (Alexander, 1989, pp.157 – 191) menyebut persekitaran perbandaran khususnya terdedah pada malapetaka pergerakan besar. Kerosakan kerap kali melibatkan kos yang besar dan sekali-sekala terdapat kehilangan nyawa yang tinggi. Perancang dan jurutera-jurutera struktural dan geoteknikal kerap kali gagal meneliti sifat-sifat tertentu tanah runtuh perbandaran: impak berulang, penyebab antropogenik serta pola-pola kerosakan tertentu kepada fabrik perbandaran.

Sebagai kesimpulan, ini menunjukkan bahawa kejadian tanah runtuh juga disebabkan oleh aktiviti pembangunan di kawasan tanah tinggi seperti yang disebutkan oleh Alexander dan Selby tadi.

3.2.2 Faktor Getaran Permukaan Bumi

Apa yang pengkaji maksudkan getaran permukaan bumi di sini ialah gegaran yang disebabkan oleh aktiviti manusia seperti gegaran akibat penggunaan mesin tertentu yang digunakan di kawasan pembinaan, gegaran akibat pergerakan kenderaan berat dan aktiviti penggunaan bahan letupan di kawasan kuari.

Sehubungan dengan itu, dalam artikel (“Landslide”) menyatakan bahawa gegaran dari penggunaan mesin, kenderaan dan juga kadang kala bunyi guruh boleh menyebabkan kejadian tanah runtuh di zon lemah di kawasan cerun. Sebagai kesimpulan, jelas kejadian tanah runtuh juga boleh terjadi tanpa disedari oleh manusia daripada aktiviti pembangunan serta aktiviti semula jadi.

3.2.3 Faktor Masa

Faktor masa merupakan perkara terpenting dalam penentuan proses kejadian tanah runtuh. Faktor yang saling berhubung kait ini ditentukan oleh faktor masa. Bagaimana masa memainkan peranan ini diterangkan oleh (Terzaghi, 1950, pp. 83 – 123) yang telah membahagikan penyebab tanah runtuh kepada 2 bahagian iaitu sebab luaran dan juga sebab dalaman. Apa yang dimaksudkan oleh beliau mengenai sebab luaran ialah faktor penyebab yang menghasilkan peningkatan aktiviti kikisan seperti perubahan geomatrik, pengeluaran bahan bahagian kaki cerun, penambahan kecerunan puncak, kejutan dan gegaran dan perubahan sistem pengairan. Manakala sebab dalaman pula aktiviti yang menghasilkan pengurangan daya tahan kikisan.

Walau bagaimanapun, (Varnes, 1978, pp.11-33) menegaskan terdapat beberapa bilangan penyebab dalaman atau luaran yang mungkin berfungsi sama ada mengurangkan atau menambah daya ketahanan kikisan. Selain daripada itu, (Popescu, 1984, 1:83-106) menyatakan terdapat beberapa keadaan penting pembentukan ketidakstabilan cerun yang seharusnya dimasukkan kriteria permasalahan persekitaran seperti tekanan dan suhu air. Adalah tidak penting sama ada jika permukaan tanah adalah lemah–ketidakstabilan hanya akan terjadi atas hasil jika terdapat proses penyebab yang bertindak dengan berkesan.

Sehubungan dengan itu, untuk memudahkan konsep masa terhadap ketidakstabilan cerun boleh diterangkan berdasarkan rajah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9. Sekiranya terdapat ketekalan aras air bawah tanah dalam jangka masa panjang atau perubahan daya tahan terhadap luluhawa, ini akan menunjukkan trend pendedahan terhadap variasi musiman. Perubahan yang berlaku secara tiba–tiba adalah disebabkan oleh variasi jangka pendek sama kekuatan bahan atau tindakan yang berlaku ke atas cerun (Popescu, 2001, 1: 3 – 4).

Save

Berdasarkan pada rajah yang ditunjukkan di atas, kita dapat katakan bahawa dalam masa jangka pendek, cerun berada pada tahap stabil dengan berhadapan kepada aktiviti luluhawa dan menerima gangguan apabila berlaku kejadian hujan lebat dalam jangka masa pendek dan kembali ke tahap stabil. Walau bagaimanapun, akibat daripada gangguan luluhawa dan hakisan di kaki cerun akan menyebabkan kestabilan cerun semakin lemah dan dalam pada itu gangguan lain seperti hujan lebat akan melemahkan lagi kestabilan cerun yang membawa kepada runtuhan mengikut masa.

Sebagai kesimpulan, jelas bahawa faktor masa memainkan peranan penting dalam gangguan kestabilan cerun sesuatu kawasan. Faktor luaran dan dalaman sesuatu cerun akan bertindak sama ada serentak atau bersilih ganti mengikut masa sehingga berlaku peringkat kematangan yang membawa pada kejadian tanah runtuh akibat daripada bebanan pada bahagian atas cerun.

PERALATAN / INSTRUMEN YANG DIGUNAKAN UNTUK MEMANTAU KETIDAKSTABILAN CERUN

Sifat situasi kecemasan semula jadi ialah cabaran yang tidak diduga. Menghadapi cabaran jenis ini adalah lebih berkesan, dan lebih memuaskan hati, sekiranya terdapat pakar-pakar yang berketrampilan dan hebat dalam kumpulan (Anoushiravani, 2003).

Berdasarkan kenyataan di atas, memang terdapat pakar dan peralatan untuk digunakan untuk memantau ketidakstabilan cerun. Dalam pada itu juga, tujuan untuk menyediakan peralatan ini adalah untuk memantau kawasan cerun yang mengalami ketidakstabilan. Sehubungan dengan itu,  (Sjöberg, 1996) menyenaraikan sistem pemantauan yang paling biasa dan masih digunakan walaupun bukanlah senarai peralatan eksklusif .

4.1 Inclinometer

Peralatan ini terdiri daripada casing yang diletakkan di atas tanah melalui kawasan yang disyaki mempunyai pergerakan. Hujung casing dianggap dipasang tetap supaya profil meluas peralihan dapat dikira. Casing tersebut mempunyai  lekuk yang diukir di tepi yang berfungsi sebagai landasan bagi unit pengesan. Sentuhan dan pergerakan batuan sekitar casing akan diukur dengan menentukan sudut unit pengesan pada variasi poin tertentu di sepanjang pemasangan. Selain daripada itu, (Kliche, 1999, p.252) menambah bahawa maklumat yang diambil dari inclinometer  sangat penting sebagai bahan penyelidikan kestabilan cerun untuk tujuan:

1. Mendapatkan zon yang teralih akibat tekanan.
2. Menentukan sama sepanjang zon yang teralih jenis rata atau rotasi.
3. Mengukur pergerakan di sepanjang zon teralih serta menentukan sama ada pergerakan tersebut tetap, berterusan atau sebaliknya.  

Save

4.2  Portable Wire-line Extensometer

Alat ini digunakan untuk mengukur luas rekahan cerun yang mulai retak. Rekahan cerun di atas cerun sebenarnya merupakan tanda ketidakstabilan cerun. Pemantauan dan pengukuran perubahan  luas dan arahan rekahan perlu dibuat untuk mengurangkan ketidakstabilan kawasan berkenaan.

Save

Pemasangan alat pada bahagian permukaan yang stabil yang mana alat pengukur dan kabel stesen penarik diletakkan di belakang terakhir kawasan rekahan.  Bacaan rekahan akan ditunjukkan apabila bahagian cerun yang tidak stabil bergerak dan menarik kabel pengukur. Untuk mengelakkan bacaan yang salah maka panjang kabel mestilah dihadkan dan had panjang kabel mestilah tidak melebihi 60 meter untuk mengurangkan kesilapan akibat regangan (Call & Savely,1990, pp. 860-882).

4.3 Time Domain Reflectometry (TDR)

Peralatan ini merupakan teknik yang menggunakan denyutan elektronik yang dihantar  ke bawah di sepanjang kabel coaxial. Apabila berlaku perubahan atau pemecahan diketahui pada kabel, isyarat bertindak balas memberikan maklumat di bahagian perubahan sub permukaan batuan yang  mana (Kane, 1998)  menyatakan bahawa kabel TDR semakin popular kerana ciri–ciri istimewa seperti kos pemasangan yang murah, kedalaman pemasangan, penentuan perubahan segera dan juga pengambilan maklumat yang cepat. Selain dari itu, (Agoston, A.,  Dowding, C.H., G.A. Nicholson,  Pierce C.E., & Taylor, P.A., 1996) menyatakan bahawa kini penggunaan TDR boleh juga digunakan dalam pemantauan aras air bawah tanah dan tekanan piezometrik.

4.4 Borehole Extensometers

Terdiri daripada tali-tali tegang yang dipasang kekal pada poin-poin berbeza di dalam borehole (Rajah 12). Perubahan di dalam jarak antara bahagian yang dipasang kekal serta kepala tali membekalkan maklumat peralihan bagi batu-batan.

Save

4.5 Piezometer 

Alat ini digunakan untuk mengukur tekanan liang halus dan alat penting untuk menilai keberkesanan proses pengeluaran air dan kesan variasi musiman. Kepentingan tekanan dalam liang halus khususnya penyerapan di sempadan geologi bertanggungjawab terhadap kebanyakan ketidakstabilan cerun. Data tekanan air adalah perlu untuk mengekalkan kestabilan cerun kerana air di sebalik cerun batuan akan mengurangkan daya yang menahan serta dapat menambahkan daya yang menggerakkan  ke atas batuan yang cenderung tidak stabil. Dinding-dinding tinggi patut diperiksa secara visual bagi mengesan serapan yang baru atau perubahan dalam kadar pengaliran kerana ini kadang-kadang wujud sebelum kegagalan dinding-dinding tersebut berfungsi. Tambahan pula, cerun-cerun lohong patut diperiksa dengan sepenuhnya bagi mengesan zon-zon baru pergerakan selepas hujan lebat atau cairan salji.

4.6  Sistem Radar

Penggunaan alat ini sebenarnya masih baru tetapi National Institute for Occupational Safety & Health [ NIOSH ] kini sedang menguji teknologi baru untuk memantau cerun yang akan memantau keseluruhan permukaan dinding batuan untuk perubahan kedudukan batuan serta komposisi batuan (Girard, J.M., McHugh, E. & Mayerle, R. T., 1998). Sebagai tambahan, perisian telah dicipta dibawa kontrak NIOSH untuk membantu Jurutera geoteknikal dengan reka bentuk penetapan untuk meminimumkan batu runtuh. Perbincangan terhadap teknologi ini adalah seperti yang berikut.

4.6.1  Synthetic Aperture Radar (SAR)

Alat ini pada asalnya merupakan  radar pemetaan permukaan yang direka khas untuk kegunaan kapal terbang dan satelit. Digunakan untuk menghasilkan peta elevasi digital kualiti tinggi [DEM’s – Digital Elevetion Maps] dan untuk mengenal pasti gangguan yang berlaku di permukaan bumi.

4.6.2 Interferometric Synthetic Aperture Radar (IFSAR)

Variasi radar jenis ini menggunakan kepelbagaian imej SAR pelbagai masa untuk menghasilkan peta perubahan dan teknik ini berjaya menghasilkan peta perubahan pergerakan permukaan tanah akibat gempa bumi, aktiviti gunung berapi dan proses perlombongan (Fruneau & Achache, 1996, vol. 3, no. 3). Malahan alat ini juga boleh digunakan untuk memantau perubahan  ketidakstabilan cerun atau tanah runtuh (Reeves, B., Noon, D., Stickley, G., dan Longstaff, D.,1997; Sabine, C., Denes, L.,  Gottlieb, M., Kaminsky, B.,  Metes, P., Mayerle, R., & Girard, J., 1999). Kelebihan alat ini mampu berfungsi hampir semua keadaan cuaca, mampu menembusi kabut, kabus, hujan, awan dan boleh berfungsi sama ada siang atau malam.

4.7 Imaging Spectroscopy

Peralatan ini mampu menentukan komposisi mineral dari jarak jauh dengan menganalisis pembalikan corak cahaya yang unik mewakili setiap mineral. Pada asalnya peralatan ini digunakan oleh pesawat dan juga satelit untuk tujuan pemetaan geologi tetapi kini telah dicipta alat yang lebih kecil, mudah alih dan boleh berfungsi pada aras permukaan bumi. Dalam konteks pemantauan ketidakstabilan cerun, peralatan ini dapat digunakan untuk menentukan komposisi mineral geologi kawasan yang boleh mempengaruhi ketidakstabilan cerun.

4.8 Spectro-Polarimetric Imager (SPI)

Peralatan ini menggunakan penyaring cahaya optik boleh laras yang mengenal pasti interaksi cahaya dan gelombang bunyi kristal tertentu. Optik penyerap atau pembalikan warna spektrum berdasarkan suhu cahaya yang menggambarkan komposisi objek dalam imej. Imej yang banyak diperolehi diproses, disaring dengan komputer untuk mendapatkan hasil. Penggunaan peralatan ini dapat mengatasi kelemahan deria penglihatan manusia terhadap kesubjektifan dalam penentuan darjah perubahan batuan  dan membantu membuat pemetaan kawasan cerun yang berbahaya (Sjöberg, 1996). Keistimewaan alat ini ialah sangat berguna  bagi menghasilkan imej pada bahagian tebing tinggi atau rongga retakan sempit.

Save

4.9 Perisian Reka bentuk Tahap Penentu [ Bench Design Software ]

Analisis kejuruteraan yang menyeluruh mengenai cerun besar yang dipotong dalam batuan yang tidak berterusan kerap kali melibatkan siasatan tahap kestabilan. Jika cara kelemahan batuan yang mungkin didapati dalam tahap-tahap tersebut, tidak mungkin bahawa kelebaran tahap sebenar dapat menepati pelan geometri cerun yang asal. Akibatnya, penilaian bahaya keruntuhan batuan serta isu-isu keselamatan kestabilan  kecerunan yang berkaitan mesti mengambil kira operasi geometri (“terbina”) tahap penentu, dan bukannya geometri (“dibentuk”) yang ideal.

Oleh yang demikian, perisian ini bertujuan untuk membantu penganalisis dengan reka bentuk tahap penentu, perisian telah dihasilkan. Perisian komputer kemungkinan tahap penentu kestabilan untuk pemotongan rata atau ketidakstabilan dengan menggunakan input dalam dimensi tahap penentu kejuruteraan geologi asas (Miller, 2000).

4.10 Fragmenting Rock Rheometer.

Alat ini merupakan teknologi terkini yang dihasilkan oleh Profesor Davies Tim dari Universiti Lincoln yang telah mengetuai projek berkenaan. Teknologi ini mampu mengukur ciri bahan yang mengalir dengan memotong bahan tersebut di bawah tekanan (Collins, 2003). Dalam pada itu, butiran batuan bukan sahaja mengalir bersama tetapi juga terlibat dengan daya pemotongan yang hebat dalam proses pemotongan yang menghasilkan daya tambahan. Teknologi ini juga telah membawa pada penentuan yang terperinci tentang teori yang menerangkan panjang pergerakan batuan yang runtuh secara besar–besaran.

4.1 Penderiaan Jauh dan Geographical Information Systems [GIS]

Teknologi ini merupakan teknologi yang paling meluas digunakan untuk memantau kejadian tanah runtuh kerana bukan sekadar menghasilkan imej kawasan yang dipantau tetapi juga dapat mempercepatkan proses mendapatkan maklumat kejadian.

Dengan adanya kepelbagaian jenis dan variasi skala data penderiaan jauh, beberapa parameter peta boleh dihasilkan, yang menitikberatkan peta sebaran pergerakan besar (Jasmi Ab. Talib, 1997). GIS pula, dapat membantu dari segi menyegerakan pemprosesan dan tambahan pula di dalam zon bahaya  dan penilaian jangkaan.

Di samping itu, (“Management of Slope Failures Using a Geographical Information System”, n.d.) menyebut bahawa GIS memberikan perkhidmatan sebagai alat pengimejan yang sangat baik untuk tujuan pemantauan kerana keupayaan memanipulasi spatial data dalam kuantiti yang besar dan menyediakan visual hasil manipulasi.

Sebagai kesimpulan, jelas bahawa penggunaan penderiaan jauh dan GIS merupakan alat yang sangat baik digunakan untuk memantau kejadian tanah runtuh seperti yang dilakukan oleh penyelidik – penyelidik barat di Amerika, New Zealand, Jepun dan negara kita Malaysia serta negara–negara yang lain tidak ketinggalan memanfaatkan peralatan ini untuk kegunaan dalam pembangunan mampan.

Dalam pada itu apa yang pengkaji dapati bahawa peralatan yang pengkaji ketengahkan hanyalah sebahagian daripada peralatan yang digunakan untuk memantau ketidakstabilan cerun. Apa yang penting di sini ialah integrasi peralatan (Giovanni, B., Maria, T.N., Maria, L.G. & Addorota, P., 2003) yang mana dalam pemantauan intensif kerap kali memerlukan integrasi pemantauan GPS (Global Positioning System).

Manakala (Dunbar, 2002) menambah  kejayaan GPS untuk memantau tanah runtuh adalah disebabkan oleh ciri–cirinya seperti mudah dari segi relatif dalam proses mendapat data dan  mempunyai kebolehpercayaan ketepatan yang tinggi dalam pengukuran. Ditambah pula GPS membenarkan pengubahsuaian yang cepat terhadap kelajuan tanah runtuh yang merupakan informasi yang sangat berguna untuk penghasilan model terhadap fenomena tanah runtuh.

Jadi,  jelas bahawa dalam usaha mengatasi dan mengurangkan risiko kejadian tanah runtuh perlu ada peralatan yang sesuai serta boleh diintegrasikan untuk memudah dan mempercepatkan proses kajian fenomena. 

KESAN RUNTUHAN CERUN

5.1 Kesan Sosial

Kejadian tanah runtuh membawa kerugian berbillion ringgit dan ribuan yang mati serta cedera setiap tahun (Federal Emergency Management Agency, 2003). Jadi, dari segi sosial boleh dikatakan terdapat beberapa kesan yang jelas seperti berikut.

5.1.1 Kematian Dan Kerugian Harta Benda

Dalam laporan The National Landslide Information Center(1998) di Amerika Syarikat sahaja dianggarkan kerugian melebihi 1 bilion (US Dollar) dan kematian di antara 25–50 orang setiap tahun.

Manakala, di Malaysia sahaja di dapati bahawa ribuan ringgit dan ratusan orang mati akibat daripada kejadian aliran lumpur dan juga tanah runtuh yang bukan sahaja membawa kematian tetapi juga membawa impak negatif terhadap ekonomi di kawasan yang terlibat. Statistik tentang kerugian dan jumlah kematian di negara ini ditunjukkan di dalam jadual di bawah.

Jadual 2 : Anggaran Kerugian Aliran Lumpur Dan Tanah Runtuh Terpilih Di Malaysia 

Tarikh	Lokasi	Bilangan kematian	Bilangan cedera	Bilangan dipindahkan	Kerugian RM
1987	Ladang Hong Seng, Pulau Pinang	1	0	5 keluarga	-
3.8.1989	I.ebuh Raya Timur Barat	0	1	0	Sebuah van dan kerja membaiki jalan.
24.12.1989	Km 21 Jalan Seremban-Kuala Pilah	0	2	0	Sebuah lori
16.12.1990	Lebuh Raya Timur Barat dekat Jeli	0	0	0	0
24.10.1993	Km 58 Jalan Kuala Lipis-Gua Musang	1	15	0	-
26.10.1993	Km 58 Jalan Kuala Lipis-Gua Musang	0	3	0	Membaiki jalan
28.1 1.1993	Km 63 Lebuh Kaya Kuala Lumpur-Karak	2	0	0	-
11.12.1993	Highlands Towers	48	0	Beratus	Berjuta-juta
6/7.12.1994	Cameron Highlands	9	0	0	-
30.6.1995	Genting Highlands	20	19	0	15 buah kereta, dan membaiki Jalan.
24.10.1995	Tringkap, Cameron Highlands	1	0	0	-
Oktober 1996	Taman 1lye Keat, Pulau Pinang	0	0	100	-
18.10.1996	Tanah Rata, Cameron Highlands	0	0	16 keluarga	-
18.10.1996	Gelang Patah, Johor	1	0	6	-
26.12.1996	Sungai Pampang, Sabah	241	Beratus-ratus	Beribu-ribu	-
11.5.1997	Pantai Dalam, Kuala Lumpur	1	4	19 keluarga	-
18.12.1997	Naka, Alor Setar	3	4	0	-
25.12.1997	Hulu Langat, Selangor	3	0	0	-
17.11.1998	Taman Hye Keat, Pulau Pinang	0	0	1 keluarga	-
17.11.1998	Kulim, Kedah	0	0	25 keluarga	-
28.11.1998	Bukit Saujana, Pulau Pinang	0	0	1,200	14 buah kereta, sebuah bas, sebuah motosikal, RM4 juta menstabil Cerun
24.12.1998	Taman Seroja, Kulim	0	0	20 orang	Empat buah rumah rosak = RM35,000
1.1.1999	Km 19 Lebuh Raya Timur Barat	0	9	0	Sebuah van dan membaiki jalan
8.2.1999	Jalan Leila, Kampung Gelam, Sandakan, Sabah	17	3	Beberapa keluarga	-
21.4.1999	Medan Fettes, Pulau Pinang	0	0	12 keluarga	Dinding runtuh
15.5.1999	Bukit Antarabangsa, Ampang, Selangor	1	1	>1000 orang	Jalan runtuh
10.7.1999	Mutiara Kondominium, Kuala Lumpur	0	0	>36 keluarga	Jalan runtuh
6.12.1999	Tapah, Cameron Highlands	1	0	-	-
6.1.2000	Kampung Raja, Cameron Highlands	6	5	15 orang	Ladang runtuh > satu juta
24.2.2000	Ampang, Selangor	1	0	0	-
28.1.2002	Ruan Changkul, Sarawak	16	-	-	Sebuah rumah
Sumber: Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS), laporan kerajaan dan surat khabar tempatan dalam Chan, 2002, p.25.

5.1.2 Kemusnahan Sistem Pengangkutan

Kejadian tanah runtuh juga sering memutuskan sistem pengangkutan yang menyebabkan gangguan kepada pergerakan manusia serta menjejaskan ekonomi kawasan terlibat tetapi juga membawa kemusnahan harta benda, dan juga bekalan (University of Wales 2003). Pengkaji berpendapat maksud ‘bekalan’ di sini merujuk pada sumber bahan mentah yang dibawa keluar dari kawasan yang mengalami gangguan tanah runtuh dan di sebaliknya.

Save

5.1.3 Kos Pemulihan Dan Pembinaan Semula Kawasan Yang Rosak Akibat Tanah tinggi Sangat Mahal

Persoalan yang timbul selepas  kejadian tanah runtuh adalah pemulihan semula atau pembinaan semula sistem perhubungan, pembaikan semula bangunan dan juga lanskap kawasan yang terlibat.  Berdasarkan laporan (Chan, 2003, p.25) jelas bahawa kos pemulihan semula jalan dan kawasan penempatan memerlukan kos yang sangat tinggi sehingga mencacah jutaan ringgit.

5.2  Kesan Ke Atas Persekitaran

5.2.1 Kehilangan Tanah Subur Untuk Guna Tanah Pertanian

Tanah runtuh bukan sekadar membawa kemusnahan harta benda, gangguan sistem perhubungan, bekalan dan kehilangan nyawa tetapi juga menyebabkan kehilangan sumber tanah produktif (Universiti of Wales, 2003). Pengkaji berpendapat bahawa yang dimaksudkan dengan tanah ‘produktif’ di sini merujuk pada kawasan tanah subur yang berpotensi untuk guna tanah pertanian. Oleh kerana berlaku kejadian tanah runtuh dan hakisan di kawasan terlibat menyebabkan berlaku hakisan permukaan serta yang membawa kesuburan tanah ke tempat lain. Dalam pada itu, kejadian tanah runtuh bukan sahaja memusnahkan kesuburan tanah tetapi hampir mustahil untuk melakukan aktiviti pertanian kawasan berkenaan jika tanpa usaha pemulihan dibuat.

5.2.2 Kerosakan Rupa Bumi

Tidak dapat disangkal sememangnya kejadian tanah runtuh juga mengubah lanskap sesuatu kawasan. Dalam pada itu, kini eko-pelancongan semakin penting dengan kesedaran manusia moden terhadap keperluan rehat dari kesibukan kota maka kawasan tanah tinggi menjadi pilihan seperti Genting Highlands, Cameroon Highlands, Kinabalu Park dan sebagainya. Walau bagaimanapun, kawasan ini berpotensi dan sering berlaku kejadian tanah runtuh.

Save

Save

Berdasarkan Gambar 10 dan 11, jelas menunjukkan kejadian tanah runtuh bukan sekadar mempunyai kesan terhadap sosial tetapi juga mempunyai kesan negatif terhadap alam sekitar sekalipun membawa impak yang besar terhadap guna tanah pertanian serta pembangunan. Untuk itu, jika kawasan cerun yang tidak stabil ini dipulihkan semula ia memerlukan kos yang sangat tinggi.

LANGKAH – LANGKAH PENGAWALAN RUNTUHAN CERUN

Pengkaji berpendapat dalam  langkah pengawalan runtuhan cerun perlu dibuat secara berhati–hati yakni, dalam proses pembangunan guna tanah penempatan cerun yang berpotensi untuk runtuh seharusnya tidak dibangunkan dan kawasan cerun yang telah dibangunkan pula perlu dibuat pencegahan, penyelidikan dan pemulihan cerun untuk mengelakkan kejadian tanah runtuh. Antara langkah yang boleh diambil untuk mengawal runtuhan cerun adalah seperti berikut.

6.1  Pra Pembangunan

Apa yang pengkaji maksudkan pra pembangunan di sini ialah langkah–langkah yang perlu di ambil oleh pihak yang terlibat dalam pembangunan seperti pemaju dan kerajaan tempatan untuk menentukan pembangunan kawasan tanah tinggi yang dibenarkan iaitu kawasan yang mempunyai sudut kecerunan 10° hingga 30° (Singh, 2000) tetapi dalam kes di negara ini pembangunan di kawasan yang mempunyai sudut kecerunan 25°–35° dan kawasan tanah tinggi yang mempunyai ketinggian kurang 150 meter dari aras laut dihadkan 35 peratus sahaja boleh dibangunkan (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, 1997).

6.1.1 Penyelidikan

Penyelidikan sangat perlu untuk menentukan kawasan cerun yang ‘sensitif’ untuk mengelakkan kejadian tanah runtuh pada masa hadapan. Dalam pada itu, pengkaji berpendapat dalam fasa ini penggunaan peralatan penentuan dan pemantauan ketidakstabilan cerun seperti yang telah dibincang dalam Bahagian 4 perlu digunakan dan hasil penyelidikan seharusnya digunakan sebagai panduan untuk membuat keputusan untuk membangunkan atau tidak sesuatu kawasan dan bukannya sekadar mengaut keuntungan.

Berdasarkan laporan ((California Department of Conservation, Division of Mines and Geology, 1997) terbukti bahawa kawasan lurah sempit, kaki bukit atau puncak yang mempunyai kesan runtuhan lama, kaki atau bahagian atas cerun mempunyai kecenderungan yang tinggi untuk runtuh dan ini perlu penyelidikan untuk tujuan guna tanah pembangunan pertanian atau penempatan.

6.1.2 Pematuhan Garis Panduan Pembangunan Kawasan Cerun Sensitif

Pematuhan garis panduan pembangunan kawasan cerun sensitif adalah sangat penting untuk menentukan kawasan tanah tinggi yang sensitif terhadap gangguan tidak mendatangkan kesan negatif kepada sosial dan alam sekitar pada masa hadapan.

Oleh yang demikian, pembangunan di kawasan yang mempunyai sudut kecerunan 25–35 darjah kawasan tanah tinggi ketinggian kurang 150 meter dari aras laut dihadkan 35 peratus sahaja boleh dibangunkan dengan peruntukan 30 peratus untuk guna tanah pembangunan dan 5 peratus untuk kolam takungan air (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, 1997).

Manakala Jabatan Perancangan Bandar dan Pengindahan, Majlis Perbandaran Seberang Prai (n.d)  menyatakan bahawa pada aras ketinggian melebihi 150 meter dari aras laut pada sudut kecerunan 25–35 darjah tidak ada pembangunan yang dibenarkan. Jadi, apa yang penting di sini ialah pematuhan terhadap Piawaian Pemeliharaan Topografi Semula jadi Dalam Perancangan dan Pembangunan Fizikal mengikut Akta Perancangan Bandar dan Desa (Akta 172).

6.2 Pembangunan Semasa

6.2.1 Pemotongan Cerun Dihadkan

Pemotongan cerun di kawasan kaki bukit perlu dihadkan dengan alasan pemotongan berlebihan tanah di kaki bukit mungkin mengurangkan sokongan terhadap cerun bahagian atas (Ohio Department of Natural Resources, n.d.). Jadi, berdasarkan masalah ini maka Majlis Perbandaran Seberang Prai (n.d) menetapkan supaya pemaju hendaklah mengekalkan keadaan topografi asal tanah seberapa yang boleh. Sebarang pemotongan hendaklah dilaksanakan pada kadar yang minimum dan hanya boleh dibenarkan bagi tujuan penyediaan

infrastruktur seperti jalan dan pembinaan struktur yang terbabit sahaja.

6.2.2 Pembangunan  Reka Bentuk Bangunan Perlu Mengekalkan Topografi Asal

Pembangunan di kawasan cerun perlu mengekalkan topografi asal yang mana penyusunan bangunan mengikut kontur asal termasuk tebing tasik, aliran sungai. Bangunan yang dibina mestilah jauh dari lereng bukit dengan penyusunan bertingkat dan pembangunan dilaksanakan secara  berperingkat Majlis Perbandaran Seberang Prai (n.d).

6.2.3 Orientasi Bangunan Disesuaikan Dengan Kesesuaian Alam Semula Jadi

Save

Mengikut panduan yang diberikan bahawa Bangunan di lereng bukit yang curam disyorkan kerja-kerja tanah dihadkan dengan mencadangkan reka bentuk bangunan 2 hingga 3 tingkat atas jalan dan 2 tingkat bawah aras jalan. Ketinggian bangunan disyorkan 5-6 tingkat. Bangunan masih disesuaikan dengan elemen persekitaran untuk menjamin ‘natural skyline’ yang indah.

6.2.4 Potongan Cerun Bagi Kestabilan    

Pemotongan ini perlu untuk menghasilkan kestabilan cerun kepada ketinggian tidak melebihi 25° untuk semua jenis tanah dan cerun sama ada cerun yang tinggi 3 meter atau lebih atau cerun yang berterusan dengan ketinggian melebihi 10 meter Majlis Perbandaran Seberang Prai (n.d.).

Pelaksanaan penyediaan benteng atau penghalang bagi bangunan yang akan dibina di tepi cerun adalah amat perlu. Dua jenis tembok pengadang iaitu “gravity retaining wall” yang dibina dengan menggunakan batu-batan dan ditutupi dengan tanah atau tembok pengadang yang menggunakan asas konkrit. Tembok pengadang ini perlu direka bentuk bagi menampung daya beban seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 15 dan 16 bagi tujuan mengelakkan kejadian tanah runtuh.

Save

Save

6.3   Post Pembangunan – Pemulihan Dan Penstabilan Semula Cerun

6.3.1 Penstabilan Semula Cerun

Apa yang pengkaji maksudkan pemulihan dan penstabilan semula adalah berkaitan dengan proses pemulihan selepas kerja–kerja pembangunan selesai dengan alasan faktor masa (Terzaghi, 1950, pp. 83 – 123) selain dari itu beliau menambah bahawa jika cerun mula bergerak maka perlu tindakan untuk menghentikan proses yang menyebabkan permulaan runtuhan. Jadi, kerana alasan ini perlu pemulihan dan penstabilan semula cerun.

Dalam proses pemulihan semula cerun di kawasan pembangunan tanah tinggi terdapat 4 perkara yang perlu diambil kira (Popescu, 1999). Pertama penanaman tumbuhan tutup bumi. Ke–2 pembinaan semula struktur tembok bertingkat. Ke–3 pembinaan longkang terbuka menuruni cerun ke kawasan saliran utama dan pembinaan perlindungan tapak daripada konkrit atau batuan seperti yang ditunjukkan oleh Rajah 17. 

Save

6.3.2 Landskap Dan Penanaman Pokok

Landskap dam  penanaman pokok adalah sangat perlu pada  permukaan tanah yang terdedah dengan rumput atau tanaman penutup bumi yang bersesuaian dengan habitat kawasan tersebut supaya ia dapat tumbuh dengan cepat agar dapat mengelakkan Majlis Perbandaran Seberang Prai (n.d). Pengkaji berpendapat proses penanaman pokok ini seharusnya dibuat sebaik sahaja kerja–kerja pembinaan hampir selesai di samping itu penanaman berterusan haruslah dibuat supaya landskap bukan sahaja indah tetapi juga cerun di kawasan terganggu semakin stabil.

Dalam pada itu, Majlis Perbandaran Seberang Prai (n.d) menetapkan kaedah penanaman tanaman tutup bumi di kawasan cerun dengan kaedah penanaman pokok secara alur memanjang. Apa yang dimaksudkan memanjang di sini ialah keadaan melintang memotong cerun untuk mengelakkan kadar hakisan permukaan tanah oleh aliran air permukaan.

Save

Walau bagaimanapun kaedah penanaman pokok di kawasan cerun khususnya cerun jalan pula (Tan, 1993) memberikan kontras yang cukup jelas tentang perbezaan jenis tumbuhan yang ditanam. Menurut beliau, permukaan cerun yang ditanam dengan tumbuhan pokok renek adalah lebih baik berbanding dengan penggunaan rumput. Dalam pada itu, dalam kes pemulihan cerun di kawasan sepanjang jalan raya Gurun–Alor Setar memperlihatkan kaedah penanaman rumput yang sebenarnya tidak afektif.

Save

Dalam kajian kes di sepanjang Jalan Gurun–Alor setar memang terdapat usaha untuk memulihkan semula kestabilan  cerun yang nampaknya berjaya mengekalkan kestabilan cerun yang terlibat seperti gambar 14, 15 dan 16 di bawah.

Save

Save

Save

6.3.3 Sistem Longkang Bercantum Satu Alur Keluar

Teknik ini sangat sesuai untuk mengurangkan kadar hakisan terhadap permukaan cerun di mana aliran air akan memasuki pada longkang yang dibina secara melintang di atas cerun (Tan, 1993)  kemudian mengalir ke dalam alur utama seperti yang ditunjukkan dalam Gambar 6 di bawah.

Save

Sebagai perbandingan, dalam kawasan kajian pengkaji di dapati bahawa teknik seperti di atas memang dilaksanakan oleh konsortium Projek Lebuh raya Utara–Selatan  [PLUS] khususnya lebuh raya yang keluar dari Gurun–Alor Setar.

KESIMPULAN

Apa yang kita dapati dalam perbincangan panjang lebar mengenai tanah runtuh menunjukkan bahawa proses kejadian tanah runtuh banyak disebabkan oleh gangguan aktiviti manusia. Memang tidak dinafikan memang  terdapat kejadian tanah runtuh secara semula jadi tetapi lambat cepat proses kejadian runtuhan adalah disebabkan oleh gangguan aktiviti manusia yang telah terbukti bahawa manusia dengan kecanggihan teknologi memotong cerun dan  memusnahkan tumbuhan kawasan sekitar membawa kepada intensiti hakisan permukaan serta kejadian aliran air permukaan meningkat yang akhirnya terjadi runtuhan tanah yang bukan sahaja memusnahkan harta–benda, sistem perhubungan tetapi juga melibatkan nyawa.

Dalam pada itu, pelbagai usaha diambil untuk memantau ketidakstabilan cerun dengan penggunaan pelbagai teknologi dan kini penggunaan GIS semakin mengambil tempat dalam penyelidikan runtuhan cerun tetapi dalam konteks negara Malaysia penggunaan teknologi ini masih baru berbanding dengan negara barat seperti Amerika Syarikat, Australia, China dan Jepun.

Sehubungan dengan itu, pengkaji tertarik dengan cadangan Indian Institute  of Technology Roorkee (2003) yang mencadangkan pelaburan dalam pencegahan tanah runtuh untuk mengurangkan kadar kejadian tanah runtuh maka ada baiknya kita membuat pelaburan dalam pencegahan kejadian tanah runtuh dengan membaiki sistem perparitan, menanam tanaman tutup bumi di kawasan cerun termasuk memantau kerosakan tembok–tembok penghadang.

Selain daripada itu, usaha kerajaan seperti usaha kerajaan kedah (“Study On Hill Slopes In Kedah To Avert Landslides.”, 22 Oktober 2003, The Star, p.22)  untuk membuat penyelidikan terhadap kecerunan bukit untuk mengurangkan bahaya tanah runtuh seharusnya disambut baik oleh semua pihak tambahan pula hasil daripada kajian yang pengkaji lakukan menunjukkan tidak ada usaha untuk menstabilkan semula cerun di kawasan berkenaan. Tahap pemulihan yang dibuat sekadar membersihkan bahan mendapan runtuhan tetapi usaha untuk mengurangkan dan mengelakkan kejadian serupa di tempat yang sama pada masa hadapan belum diambil tindakan.

---